KODEKS PRACY - zmiany od 02.01/01.03.2016 (Dz.U. 2015 poz. 1268)

Termin wprowadzenia zmiany: 02.01.2016 r. oraz 01.03.2016 r. w przypadku art. 182 k.p.

Podstawa prawna: art. 1 Ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1268)

Cel nowelizacji:
zmiany dotyczą wprowadzenia rozwiązań ułatwiających godzenie życia rodzinnego z życiem zawodowym, w szczególności uproszczenie i uelastycznienie systemu urlopów związanych z opieką nad dziećmi, ułatwienie korzystania z elastycznych form czasu pracy ze względu na obowiązki rodzinne oraz ukształtowanie innych uprawnień związanych z rodzicielstwem w sposób bardziej dostosowany do potrzeb pracowników-rodziców i równocześnie uwzględniający interesy pracodawców.

Wykaz zmian (najważniejsze zmiany pogrubiono):
1) dodano art. 175¹: poszerzający grupę uprawnionych do urlopu macierzyńskiego, zasiłku macierzyńskiego;
2) w art. 179¹: zmieniono termin na złożenie tzw. "długiego wniosku", poszerzono grupę uprawnionych do dzielenia się urlopem rodzicielskim/zasiłkiem macierzyńskim oraz wydłużono termin na składanie wniosków dot. podziału urlopu rodzicielskiego;
3) uchyla się art. 179²-179⁵: dotyczące dzielenia się przez pracownicę oraz pracownika-ojca dodatkowym urlopem macierzyńskim, rodzicielskim;
4) w art. 180: wprowadzono nowych uprawnionych do korzystania z urlopu macierzyńskiego/ zasiłku macierzyńskiego oraz zmieniono procedury ubiegania się o część urlopu macierzyńskiego;
5) w art. 180¹ § 2: określono minimalny wymiar urlopu macierzyńskiego dla pracownicy, której jedno z dzieci urodzonych przy jednym porodzie zmarło po upływie 8 tygodnia życia;
6) w art. 182: zwiększono możliwość udzielenia urlopu macierzyńskiego pracownicy porzucającej dziecko;
7) uchyla się art. 182¹: dotyczący dodatkowego urlopu macierzyńskiego;
8) w art. 182^1a: zmieniono wymiar oraz zasady korzystania z urlopu rodzicielskiego
8a) uchyla się art. 182^1b: regulujący prawo pracownika-ojca do urlopu macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego i rodzicielskiego;
9) po art. 182^1b dodaje się art. 182^1c-182^1g: regulujące zasady udzielania urlopu rodzicielskiego;
10) w art. 182³: zmieniono zasady udzielania urlopu ojcowskiego;
11) w art. 182⁴: zmieniono termin na złożenie wniosku o udzielenie urlopu na warunkach macierzyńskiego i rodzicielskiego bezpośrednio w pełnym wymiarze oraz usunięto zapis dot. dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego;
12) w art. 183: zmieniono wymiar urlopu rodzicielskiego dla rodziców adopcyjnych, wykreślono regulacje dotyczące dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego;
13) w art. 183²: wykreślono zapis o warunkach zatrudnienia po powrocie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego;
14) w art. 184: zmieniono zakres urlopów uprawniających do korzystania z zasiłku macierzyńskiego;
15) w art. 186: wydłużono okres na wykorzystanie urlopu wychowawczego, zniesiono ograniczenia czasowe dla korzystania z urlopu wychowawczego wspólnie przez rodziców, uszczegółowiono procedurę ubiegania się o ten urlop;
16) uchyla się art. 186¹: dotyczący ochrony przed wypowiedzeniem pracowników przebywających na urlopie wychowawczym;
17) w art. 186² uchyla się § 3: ograniczający możliwość korzystania z urlopu wychowawczego wspólnie przez rodziców;
18) uchyla się art. 186⁶: zobowiązujący właściwego ministra do wydania rozporządzenie w sprawie udzielania urlopu wychowawczego;
19) w art. 186⁷ § 2: zmieniono procedurę wnioskowania o obniżenie wymiaru etatu na urlopie wychowawczym;
20) w art. 186⁸: określono zasady ochrony przed wypowiedzeniem/rozwiązaniem umowy pracowników korzystających z urlopu wychowawczego;
21) po art. 186⁸ dodaje się art. 186^8a: dotyczący rozporządzenia w sprawie procedur przyznawania urlopów związanych z rodzicielstwem;
22) w art. 188: określono możliwość korzystania z tzw. opieki nad dzieckiem w wymiarze dni i godzin;
23) w art. 189¹: zmieniono zasady wspólnego korzystania z urlopów zw. z rodzicielstwem przez pracowników.

KOMENTARZ DO NAJWAŻNIEJSZYCH ZMIAN:

UPRAWNIENI
Kodyfikacja zasad określonych w Kodeksie Pracy i tzw. "ustawie zasiłkowej"
Zgodnie z nowelizacją w dziale VIII k.p. dodano art. 175¹ zawierający definicje uprawnionych do korzystania z urlopów, zasiłków i innych praw związanych z rodzicielstwem. Dotychczas regulacje te zawierał kodeks pracy w obszarze dot. pracowników i ustawa z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tzw. ustawa zasiłkowa) w przypadku ubezpieczonych. Rozłożenie przepisów na dwie ustawy było o tyle uzasadnione, że uprawnienia obu grup nie przenikały się (np. pracownica mogła dzielić urlop rodzicielski jedynie z pracownikiem-ojcem). W nowym porządku prawnym wprowadza się możliwość łączenia uprawnień przez obie grupy, zatem dla ułatwienia do kodeksu pracy wprowadza się definicje z "ustawy zasiłkowej": ubezpieczona-matka, ubezpieczony-ojciec, ubezpieczony-inny członek rodziny. Dodatkowo, analogicznie do przepisów ustawy zasiłkowej wprowadzono pojęcie pracownika-innego członka najbliższej rodziny. Innym członkiem najbliższej rodziny są (zgodnie z art. 32 pkt 2 "ustawy zasiłkowej") m.in.: małżonek, rodzic, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teść, dziadkowie. Spornym pozostaje fakt, czy możliwe będzie korzystanie także z definicji innego członka najbliższej rodziny w oparciu o regulacje kodeksu cywilnego(art. 446 par. 3 k.c., wyroku Sądu Najwyższego z 13 kwietnia 2005 r., sygn. akt IV CK 648/04).

"DŁUGI WNIOSEK" (art. 179¹)
Do 01.01.2016 r. pracownica, chcąc skorzystać z zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% podstawy musiała do 14 dni po porodzie złożyć pracodawcy tzw. "długi wniosek", tj. wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnych wymiarach. Podobny wniosek składa ubezpieczona-matka chcąca korzystać z zasiłku macierzyńskiego za czas wymienionych urlopów w pełnym wymiarze (art. 30a "ustawy zasiłkowej"). Nowelizacja zakłada wiele zmian w tym zakresie.
Po pierwsze wniosek będzie dotyczył już nie 3 rodzajów urlopów, lecz dwóch - dodatkowy urlop macierzyńskie został włączony do urlopu rodzicielskiego.
Po drugie wydłużono termin na złożenie "długiego wniosku" oraz wniosków dot. rezygnacji/udzielenia urlopu rodzicielskiego do 21 dni.
Po trzecie, w związku ze zmianami uprawnionych, wprowadzono możliwość dzielenia urlopu rodzicielskiego lub zasiłku za czas urlopu rodzicielskiego uzyskanych na podstawie "długiego wniosku" pomiędzy:
- pracownicę i pracownika-ojca lub ubezpieczonego-ojca (w przypadku rezygnacji z urlopu złożonej przez pracownicę),
- ubezpieczoną matkę i pracownika-ojca (w przypadku rezygnacji z zasiłku złożonego przez ubezpieczoną-matkę).
Po czwarte, podział urlopu rodzicielskiego nadal musi uwzględniać procedury dotyczące ilości i długości części (o czym będzie mowa dalej).
Powyższe regulacje obowiązują także pracowników (dalej zwanych rodzicami adopcyjnymi) przyjmujących dziecko/dzieci na wychowywanie i występujących do sądu o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia/przyjęcia na wychowywanie jako rodzina zastępcza (nie dotyczy rodzin zastępczych zawodowych).
Pracodawca dalej ma obowiązek uwzględniać wspomniane wnioski.

PRZYKŁAD 1
Pracownica urodziła dziecko dnia 01.03.2016 r. i przed 22.03.2016 r. złożyła wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego, po urlopie macierzyńskim, w pełnym wymiarze. Przysługujący jej urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni zakończy się 18.07.2016 r., natomiast urlop rodzicielski przysługuje jej do 27.02.2017 r. Z dniem 01.01.2017 r. zamierza wrócić do pracy i scedować prawo do urlopu rodzicielskiego na ubezpieczonego-ojca. W związku z tym ma obowiązek dostarczyć pracodawcy wniosek o rezygnacje z części urlopu rodzicielskiego do dnia 10.12.2016 r.   
PRZYKŁAD 2
Ubezpieczona-matka urodziła dziecko dnia 01.03.2016 r. i złożyła wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Z dniem 01.01.2017 r. zamierza scedować prawo do zasiłku na pracownika-ojca. W związku z tym pracownik-ojciec ma obowiązek dostarczyć wniosek o udzielenie części urlopu rodzicielskiego do dnia 10.12.2016 r. swojemu pracodawcy. W sytuacji gdy ojciec dziecka nie jest pracownikiem, ubezpieczona-matka nie ma możliwości dzielenia się prawem do zasiłku.

URLOP MACIERZYŃSKI
Podział urlopu między nowych uprawnionych (art. 180)
Art. 180 k.p. zawiera regulacje dotyczące wymiaru i sposobów dzielenia urlopu macierzyńskiego między uprawnionych. Urlop macierzyński nadal pozostaje urlopem obligatoryjnym, stąd rezygnacja jednego rodzica z urlopu pociąga konieczność skorzystania z niego przez drugiego rodzica. Jak wskazuje tabela poniżej, nowelizacja rozszerza grupę uprawnionych do urlopu macierzyńskiego, po wykorzystaniu przez pracownicę, ubezpieczoną-matkę:
a) 14 tygodni urlopu/zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego (§ 4-5),
b) 8 tygodni urlopu/zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego w przypadku posiadania orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji (§ 6-7), pobytu w szpitalu lub przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego (§ 10-11), porzucenia dziecka (§ 13),
oraz w sytuacjach szczególnych - zgon pracownicy/ubezpieczonej-matki (§ 12), zdarzeń dotyczących nieubezpieczonej matki (zgon, porzucenie dziecka, orzeczenie o niezdolności do samodzielnej opieki - § 15).

Możliwość rezygnacji przez pracownicę z urlopu macierzyńskiego po 14 tygodniach ustawodawca uzależnił dodatkowo od powrotu do pracy, o czym we wcześniejszym przepisie nie było mowy. Należy zwrócić także uwagę na zmianę zasad korzystania z urlopu/zasiłku w sytuacji określonej § 10-11; poprzednio bowiem z uprawnień można było skorzystać jednie w przypadku pobytu w szpitalu; aktualnie przepis ten dotyczy także innych placówek (np. hospicjów), prowadzących działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Wprowadzono również możliwość skorzystania z urlopu macierzyńskiego przez pracownika-ojca w przypadku zatrudnienia, (w oparciu o umowy kodeksowe) w wymiarze min. 1/2 etatu, matki dotychczas nieobjętej ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa (§ 17).

PRZYKŁAD 3
Matka dziecka, niepodlegająca ubezpieczeniu chorobowemu, w dniu 2 stycznia 2016 r. urodziła  dziecko. Od 2 lutego 2016 r. podjęła zatrudnienie w połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Pracownik-ojciec wychowujący dziecko zwrócił się do pracodawcy o udzielenie urlopu macierzyńskiego i wypłacenie zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu. Pracownikowi przysługuje prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego od 2 lutego 2016 r. do 20 maja 2016 r.
20 tygodni * 7 dni = 140 dni
I (02-31.01.2016) = 30 dni
II (01-29.02.2016) = 29 dni
III (01-31.03.2016) = 31 dni
IV (01-30.04.2016) = 30 dni
V (01-30.05.2016) = 30 dni
I+II+III+IV+V= 150 dni
150-140 dni=10 dni
30 dni (V) - 10 dni = 20 dni (V)   
Wystąpił on następnie z wnioskiem o udzielenie mu urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze 32 tygodni i o wypłacenie zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu, tj. od 21 maja 2016 r. do 30 grudnia 2016 r. Od dnia 1 października 2016 r. matka dziecka przerwała zatrudnienie, w związku z czym od tego dnia urlop rodzicielski i zasiłek macierzyński pracownikowi-ojcu nie przysługują.     
W przypadku złożenia przez pracownika-ojca/ubezpieczonego-ojca wniosku o urlop macierzyński i rodzicielski w pełnym wymiarze, w terminie do 21 dni od dnia zatrudnienia matki zasiłek wyniósłby 80% podstawy wymiaru.

Uregulowano także procedurę ubiegania się o część urlopu macierzyńskiego w przypadkach określonych § 4-7,17 przez pracownika-ojca, pracownika-innego członka najbliższej rodziny wprowadzając obowiązek dostarczenia pracodawcy wniosku o udzielenie ww. urlopów w terminie nie krótszym niż 14 dni przez dniem skorzystania z niego. Pracodawca będzie zobowiązany do uwzględnienia wniosku. Termin złożenia rezygnacji przez pracownicę nie uległ zmianie (7 dni). Do wniosków będzie trzeba dołączyć dokumenty zgodne z art. 186^8a k.p.
Pracodawca będzie miał również obowiązek udzielenia pracownikowi-ojcu, pracownikowi-innemu członkowi najbliższej rodziny części urlopu macierzyńskiego w pozostałych przypadkach określonych w § 10-13,15, również na ich pisemny wniosek, bez względu na datę jego złożenia.
Nie ulegają zmianie przepisy dotyczące wykorzystania urlopu macierzyńskiego przez porodem.

Urlop macierzyński w przypadku zgonu dziecka (art. 180¹)
Kolejna nowelizacja dotyczy ujednolicenia prawa do min. 7 dni urlopu macierzyńskiego od dnia zgonu dziecka / jednego z dzieci po upływie 8 tygodni. Przyczynę wprowadzenia nowego przepisu obrazuje przykład 4. Zgodnie z nim w przypadku zgonu dziecka po 8 tygodniu życia pracownica, która urodziła więcej niż jedno dziecko korzystała z urlopu w niższym wymiarze, niż pracownica, która urodziła tylko jedno dziecko.

PRZYKŁAD 4
1. (zgodnie z obowiązującym przepisem art. 180¹ §2) Pracownica urodziła 1 dziecko, które zmarło po 19,5 tygodniach życia. Pracownicy przysługuje zatem urlop w wymiarze 1 tygodnia. Łącznie skorzysta z 20,5 tygodni urlopu.
2. (zgodnie z nieobowiązującym już przepisem art. 180¹ §2) Pracownica urodziła 2 dzieci przy jednym porodzie. Jedno z nich zmarło po 19,5 tygodniach życia. Pracownicy przysługuje zatem urlop w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu, tj. 20 tygodni.
3. (zgodnie ze znowelizowanym art. 180¹ §2) Pracownica urodziła 2 dzieci przy jednym porodzie. Jedno z nich zmarło po 19,5 tygodniach życia. Pracownicy przysługuje zatem urlop w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu, nie mniej nić 1 tydzień. Łącznie skorzysta więc z 20,5 tygodni urlopu.

Nie jest w tym przypadku zrozumiałe, dlaczego podobnymi regulacjami nie objęto pracownic, których dzieci zmarły przed 8 tygodniem życia. Jak wskazuje przykład 5, tu również pojawia się różnica w traktowaniu pracownic, które urodziły jedno dziecko i więcej dzieci.

PRZYKŁAD 5
1. (zgodnie z art. 180¹ §1) Pracownica urodziła 1 dziecko, które zmarło po 7,5 tygodniach życia. Pracownicy przysługuje zatem urlop w wymiarze 1 tygodnia. Łącznie skorzysta z 8,5 tygodni urlopu.
2. (zgodnie z 180¹ §1) Pracownica urodziła 2 dzieci. Jedno z nich zmarło po 7,5 tygodniach życia. Pracownicy przysługuje zatem urlop w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu, tj. 20 tygodni.

Urlop macierzyński, a porzucenie dziecka
Artykuł odnoszący się do porzucenia przez pracownicę dziecka pojawił się w kodeksie pracy wraz z nowelizacją ustawy zasiłkowej z 15.05.2015 r. (Dz.U.2015 poz. 1066 art. 2). Zgodnie z tamtą regulacją pracownik-ojciec miał prawo do wykorzystania części urlopu przypadającej po dniu porzucenia dziecka. W tegorocznej nowelizacji ograniczono możliwość wykorzystania części urlopu do tej przypadającej po 8 tygodniach od dnia porodu (o czym była już mowa powyżej). Wprowadzenie terminu porzucenia dziecka do kodeksu pracy, wg. projektodawcy pociągało za sobą konieczność uwzględnienia tej sytuacji w art. 182 k.p. zgodnie z którym gwarancja wykorzystania 8 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługiwała jedynie matce, która rezygnowała z wychowywania dziecka i oddawała je w celu przysposobienia. Nowy przepis, uwzględniający prawo do 8 tygodni urlopu macierzyńskiego dla pracownicy, która porzuciła dziecko, wszedł w życie z dniem 01.03.2016 r.

DODATKOWY URLOP MACIERZYŃSKI
Do 01.01.2016 r. pracownicy mieli możliwość korzystania z dwóch fakultatywnych, płatnych urlopów: dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Projektodawca zaproponował połączenie obu urlopów w jeden urlop rodzicielski. W związku z tym z kodeksu pracy usunięto regulacje dotyczące dodatkowego urlopu macierzyńskiego z art. 179²-179⁵, 182¹ i dalszych.

"RODZICE ADOPCYJNI" - urlop na warunkach macierzyńskiego, dodatkowy urlop na warunkach macierzyńskiego i urlop rodzicielski (art. 183)
Warunki korzystania z urlopu na warunkach macierzyńskiego są w dużej mierze takie same, jak warunki korzystania z urlopu macierzyńskiego (stosuje się do nich te same regulacje w zakresie ochrony przez rozwiązaniem stosunku pracy, uprawnienia związane z urlopami wypoczynkowymi, zasady podziału itp.). Ważną różnicą jest możliwość wykorzystania urlopu na warunkach macierzyńskiego, przez któregokolwiek rodzica, a także czas do którego można z niego skorzystać (7/10 r.ż.). Wydłużony wymiar urlopu w przypadku rodziców adopcyjnych dot. także urlopu rodzicielskiego (29 tygodni). Nowelizacja pod tym względem nie zmieniła niczego - wszelkie regulacje dotychczas odnoszące się do urlopu macierzyńskiego, dalej się do niego odnoszą (oczywiście w zmienionej wersji). Stąd m.in. dodatkowy urlop na warunkach macierzyńskiego został i w tym przypadku włączony do urlopu rodzicielskiego.

NOWY URLOP RODZICIELSKI
Wprowadzenia nowych zasad udzielania urlopu rodzicielskiego ma prowadzić do zwiększenia jego elastyczności  oraz uproszczenia procedury udzielania urlopów związanych z rodzicielstwem zarówno dla pracowników, jak i dla pracodawców.

Po nowelizacji większość regulacji została zmieniona lub zredagowana na nowo. Najistotniejsze zmiany dotyczą m.in. minimalnej długości trwania części. Wyjątkowo pierwsza część może być skrócona do: 6 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) lub 3 tygodni (w przypadku przyjęcia dziecka na wychowywanie). Możliwe jest także wykorzystanie części urlopu w wymiarze poniżej 8 tygodni, wtedy gdy jest to ostatnia część.
W związku z wprowadzeniem wymienialności urlopu między uprawnionych będących pracownikami i ubezpieczonymi, przy ustaleniu liczby wykorzystanych części uwzględnia się liczbę wniosków o udzielenie urlopu rodzicielskiego i wniosków o udzielenie zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego.
Dodatkowo łączenie urlopu z pracą daje możliwość wydłużenia wymiaru urlopu proporcjonalnie do wysokości etatu. Jeśli rodzic będzie łączyć pracę z urlopem np. przed 8 tygodni, to de facto wykorzystuje w tym czasie tylko 4 tygodnie „pełnoetatowego” urlopu. Jego urlop zostanie więc wydłużony o dodatkowe 4 tygodnie, które nie będą wliczały się do liczby udzielonych mu części.

PRZYKŁAD 6
Pracownica w dniu 21 marca 2016 r. urodziła dziecko i wystąpiła o udzielenie urlopu macierzyńskiego od 21 marca do 7 sierpnia 2016 r. oraz urlopu rodzicielskiego na okres 6 tygodni od 8 sierpnia do 18 września 2016 r.
Przez cały okres udzielonego urlopu rodzicielskiego pracownica wykonuje pracę w wymiarze 1/2 etatu u pracodawcy udzielającego tego urlopu. Na 21 dni przed zakończeniem pierwszej części urlopu rodzicielskiego pracownica wystąpiła o drugą część urlopu rodzicielskiego w wymiarze 8 tygodni. W związku z wykonywaniem pracy w czasie pierwszej części urlopu rodzicielskiego ta część urlopu ulega wydłużeniu. Ponieważ pracownica nie zamierza wykonywać pracy w czasie wydłużonej części urlopu rodzicielskiego, okres, o który pierwsza część urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu wynosi 3 tygodnie (6 tygodni x 1/2).
Zatem pierwsza część urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu do 9 października 2016 r.
Kolejnej części urlopu rodzicielskiego pracodawca udzielił pracownicy od 10 października do 4 grudnia 2016 r. (8 tygodni).
Przez okres 3 tygodni (21 dni) drugiej części urlopu rodzicielskiego pracownica łączyła korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze 1/2 etatu. W związku z wykonywaniem pracy w czasie drugiej części urlopu rodzicielskiego ta część urlopu ulega wydłużeniu. Ponieważ pracownica nie zamierza wykonywać pracy w czasie wydłużonej części urlopu rodzicielskiego, okres, o który druga część urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu wynosi 10 dni (21 dni x 1/2 = 10,5 dni), tj. do 14 grudnia 2016 r. Przy obliczeniu okresu wydłużenia urlopu rodzicielskiego niepełny dzień zostaje pominięty.
PRZYKŁAD 7
Pracownica przebywała na urlopie macierzyńskim oraz pobierała zasiłek macierzyński za  okres tego urlopu od 4 stycznia do 22 maja 2016 r. Na jej wniosek udzielono jej urlopu rodzicielskiego w wymiarze 6 tygodni od 23 maja 2016 r. do 3 lipca 2016 r. Pracownica łączy urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy w wymiarze 1/2 etatu u pracodawcy udzielającego tego urlopu. W czasie wydłużonego urlopu rodzicielskiego nie zamierza wykonywać pracy. Urlop rodzicielski ulega wydłużeniu o 3 tygodnie (6 tygodni  x 1/2), tj. na okres od 4 lipca 2016 r. do 24 lipca 2016 r.  Pracownik ojciec dziecka korzysta z urlopu rodzicielskiego od 23 maja 2016 r. do 17 lipca 2016 r. (8 tygodni), a następnie od 18 lipca 2016 r. do 11 września 2016 r. (8 tygodni). Pracownica wystąpiła o udzielenie kolejnej (czwartej)  części urlopu rodzicielskiego w wymiarze 10 tygodni od 25 lipca do 2 października 2016 r. 

Sytuacja komplikuje się, gdy pracownik zamierza pracować również w czasie wydłużonego urlopu rodzicielskiego.

PRZYKŁAD 8
Pracownica w dniu 2 marca 2016 r. urodziła dziecko i wystąpiła o udzielenie urlopu macierzyńskiego od 2 marca do 19 lipca 2016 r. oraz urlopu rodzicielskiego na okres 6 tygodni od 20 lipca do 30 sierpnia 2016 r.  
Pracownica przez cały okres udzielonego urlopu rodzicielskiego łączy korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy w wymiarze 1/2 etatu. W związku z tym, ta część urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu. Pracownica w okresie wydłużonego urlopu rodzicielskiego nadal zamierza wykonywać pracę w wymiarze 1/2 etatu. Pierwsza część urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu o 6 tygodni [6 tygodni x 1/2 : (1 - 1/2)].
Zatem pierwsza część urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu do 11 października 2016 r.
Kolejnej części urlopu rodzicielskiego pracodawca udziela pracownicy od 12 października do 6 grudnia 2016 r. (8 tygodni). Pracownica przez okres 3 tygodni (21 dni) kolejnej części urlopu rodzicielskiego łączy korzystanie z urlopu z wykonywaniem pracy u pracodawcy w wymiarze 1/2 etatu. W okresie wydłużonej części urlopu pracownica nie będzie wykonywać pracy u swojego pracodawcy. W związku z tym, druga część urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu o 10 dni, tj. do 16 grudnia 2016 r. [(21 dni x 1/2 = 10,5 dni]. Przy obliczeniu okresu wydłużenia urlopu rodzicielskiego niepełny dzień zostaje pominięty.
PRZYKŁAD 9
Pracownik, któremu udzielono urlopu rodzicielskiego w wymiarze 16 tygodni (112 dni), tj. od 4 lipca 2016 r. do 23 października 2016 r., wykonywał przez cały okres urlopu rodzicielskiego pracę u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze 1/3 etatu. Pracownik  zamierza łączyć korzystanie z wydłużonej części urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy w wymiarze 1/3 etatu. Urlop rodzicielski ulega zatem wydłużeniu o 55 dni, tj. na okres od 24 października do 18 grudnia 2016 r. [112 x  1/3 = 37; 37: (1 - 1/3) = 55].

W przypadku, gdy wydłużony wymiar urlopu rodzicielskiego nie jest wielokrotnością tygodnia, urlopu rodzicielskiego udziela się w dniach (niepełne dni pomija się).

PRZYKŁAD 10
Pracownica wykonywała pracę u pracodawcy w wymiarze 1/3 etatu, przez okres 2 tygodni urlopu rodzicielskiego. Urlop rodzicielski ulega wydłużeniu o 4 dni (14 dni x 1/3 = 4,6 dni).

Całkowity wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekroczyć:
a) 64 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub przyjęcia jednego dziecka na wychowanie;
b) 68 tygodni - w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci lub równoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka.

PRZYKŁAD 11
Pracownica, zatrudniona na 1/2 etatu, w terminie 21 dni po porodzie wystąpiła z wnioskiem o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (32 tygodni). Przez cały okres urlopu rodzicielskiego łączy ona wykonywanie pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze 1/4 etatu. Pracownica w trakcie wydłużonego urlopu nie będzie wykonywała pracy u pracodawcy, który udzielił tego urlopu. Udzielony pracownicy urlop rodzicielski ulega wydłużeniu o 8 tygodni (32 tygodnie x 1/4). Przez 32 tygodnie pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński w kwocie zmniejszonej o połowę (1/4 : 1/2 = 1/2), natomiast przez okres 8 tygodni, o które ulega wydłużeniu urlop rodzicielski, pracownicy przysługuje zasiłek w pełnej miesięcznej kwocie (gdyż podczas wydłużonego urlopu rodzicielskiego nie wykonuje ona pracy).

Istotną zmianą jest możliwość wykorzystania do 16 tygodni urlopu rodzicielskiego w terminie późniejszym, nieprzypadającym bezpośrednio po ostatniej części tego urlopu (przykład poniżej).

PRZYKŁAD 12
Pracownica od 2 listopada 2015 r. do 20 marca 2016 r. korzysta z urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu. Od 21 marca do 10 lipca 2016 r. przebywa na urlopie rodzicielskim w wymiarze 16 tygodni  i z dniem 11 lipca 2016 r. wraca do pracy. Dziecko ukończy 6 rok życia w dniu 2 listopada 2021 r. Pozostałą część urlopu rodzicielskiego pracownica zamierza wykorzystać w terminie późniejszym. Pracownica występuje więc o udzielenie urlopu rodzicielskiego za pozostały należny jej okres od 2 października 2021 r. Ponieważ urlop rodzicielski może być udzielony pracownicy nie dłużej niż do 31 grudnia 2021 r., pracownicy przysługuje tylko 13 tygodni z pozostałej do wykorzystania części urlopu rodzicielskiego.

DODATKOWE UPRAWNIENIA DLA OJCÓW
Zgodnie z poprzednim porządkiem prawnym urlop ojcowski przysługiwał w wymiarze 2 tygodni do ukończenia 1 r.ż. dziecka lub do 12 m-cy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o przysposobieniu dziecka (max. do 7 r.ż. dziecka / 10 r.ż. dziecka w stosunku do którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego) w przypadku ojca adopcyjnego. W związku z tym przepisem ojciec musiał sprawować opiekę nad dzieckiem w czasie w którym matka korzystała z innych uprawnień (urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński, urlop rodzicielski). Ponadto w sytuacjach losowych (np. pobyt matki w szpitalu, śmierć matki) mógł nie mieć możliwości skorzystania z przysługującego mu uprawnienia. Nowe przepisy wprowadzają zmiany, zgodnie z którymi urlop ojcowski będzie można wykorzystać w okresie do ukończenia przez dziecko 24 m-ca życia (do 24 m-ca od uprawomocnienia się orzeczenia o przysposobieniu dziecka w przypadku ojca adopcyjnego). Dodatkowo wprowadzono możliwość podziału urlopu ojcowskiego na 2 części nie krótsze niż tydzień.

PRZYKŁAD 13
Pracownik ojciec dziecka urodzonego w dniu 2 stycznia 2016 r., wystąpił o urlop ojcowski w wymiarze tygodnia, od 14 marca do 20 marca 2016 r. Jednak po wykorzystaniu przez niego dwóch dni urlopu, tj. w dniu 16 marca 2016 r., dziecko zostało objęte opieką szpitalną na okres dwóch tygodni. Od dnia następnego po wypisaniu dziecka ze szpitala, pracownik wykorzystał 5 dni urlopu ojcowskiego od  30 marca do 3 kwietnia 2016 r., pozostałe w wyniku przerwania pierwszej części urlopu, w związku z pobytem dziecka w szpitalu oraz nabył za ten okres zasiłek macierzyński. Rok później, w terminie od 4 lipca do 10 lipca 2017 r., pracownik wykorzystał pozostałą część urlopu ojcowskiego i zasiłku macierzyńskiego, w wymiarze tygodnia.

URLOP WYCHOWAWCZY
W przypadku urlopu wychowawczego podwyższono okres do którego można było wykorzystać urlop wychowawczy z 5 do 6 r. ż. dziecka. Zmiana ta jest związana z możliwością wykorzystania urlopu rodzicielskiego również do 6 r.ż. Zniesiono także bariery związane z jednoczesnym korzystaniem z tego urlopu wspólnie przez rodziców/opiekunów. W celu usprawnienia procesu ubiegania się o ww. urlop wprowadzono konieczność złożenia wniosku na 21 dni przed dniem rozpoczęcia korzystania z niego oraz możliwość wycofania takiego wniosku w okresie 2 tygodni od jego złożenia. Niezłożenie wniosku w terminie będzie się wiązać z przesunięciem daty urlopu, tak by spełnić warunek 21 dni. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek. Podobne procedury (z wyjątkiem możliwości wycofania wniosku na 7 dni przed dniem rozpoczęcia urlopu) stosuje się do wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy.
W celu ochrony pracodawców przed nadużyciami ograniczono okres ochrony przed wypowiedzeniem/rozwiązaniem umowy, dla pracowników chcących skorzystać z urlopu wychowawczego. Poprzednio pracownicy podlegali ochronie od dnia złożenia wniosku (o urlop, bądź o obniżenie etatu) do dnia zakończenia urlopu, upływu 12 m-cy od dnia obniżenia etatu. Obecnie, jeśli wnioski zostały złożone na ponad 21 dni przed terminem rozpoczęcia urlopu, wówczas pracownik nie podlega ochronie w okresie od dnia złożenia wniosku do 22 dnia przed dniem przejścia na urlop, skorzystania z obniżonego etatu.
Złożenie ww. wniosków po dokonaniu wypowiedzenia/rozwiązaniu umowy nie chroni przed zakończeniem stosunku pracy.

ZWOLNIENIE NA DZIECKO W WYMIARZE GODZINOWYM
Od 02.01.2016 r. pracownik chcący skorzystać z tzw. opieki na dziecko w pierwszym wniosku będzie musiał określić sposób w jaki w danym roku kalendarzowym wykorzysta zwolnienie: w wymiarze 2 dni lub 16 godzin. Zmiana ta ma umożliwić rodzicom zwolnienie z pracy na kilka godzi w celu realizacji drobnych zadań związanych z opieką nad dzieckiem (szczepienia, wizyty lekarskie, dentystyczne, zebrania szkolne itp.). W dalszym ciągu nie zwiększono wymiaru tego urlopu proporcjonalnie do liczby wychowywanych dzieci. Wymiaru zwolnienia określonych w godzina będzie proporcjonalny do wymiaru etatu, a niepełna godzina zostanie zaokrąglona w górę.

DELEGACJA USTAWOWA - dokumentacja (art. 186^8a)

Nowelizacja kodeksu pracy z dnia 24.07.2015 r. wprowadza art. 186^8a dotyczący dokumentów dołączanych do poszczególnych wniosków oraz treści tych wniosków. Zgodnie z tym przepisem szczegółowe zasady dotyczące prowadzonej dokumentacji określa Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków. (Dz. U. poz. 2243).